Chuyện về các CON ĐÈO trên khắp mọi miền Việt Nam

Chia tay vợ chồng anh biên phòng và cháu bé. Chúng tôi bần thần dừng xe nhìn mãi đến khi chiếc 16 chỗ khuất hẳn. Từ chỗ này đến đèo U Bò còn khoảng hơn 20km. Con đèo U Bò nổi tiếng những năm chiến tranh, có cái đỉnh cao ngất, đứng ở đó thì có sóng di động và nếu gặp hôm trời quang mây, còn có thể nhìn rõ thành phố Đồng Hới nằm xa ngái cuối đường chân trời ....

Con đường vào đèo U Bò thực sự là chui sâu tít trong rừng rậm, rừng gỗ to, cao vút. Âm u vô cùng.

Đây là xã Trường Sơn với một góc cánh đồng mượt mà ...



Con đường Trường Sơn chạy qua đây uốn lượn thật là "kỳ vĩ"




Lại có một chiếc cầu uốn lượn, vòng quanh theo sườn đồi. Y như cái cầu Khỉ lúc trước.



Rừng rậm, con đường Trường Sơn thấp thoáng sau những tàng cây ....



Đường bị sạt lở, phải đắp taluy âm cao hàng chục mét



Bắt đầu vào đèo U Bò, hai đứa chúng tôi dừng lại chụp mấy phát làm kỷ niệm với cột mốc 66 "lộc lộc" ...






Và đây là đỉnh đèo U Bò ... Phía tay tôi chỉ là Đồng Hới

Đèo U Bò nổi tiếng bởi cái vẻ "kỳ vĩ" của nó. Nếu ai đi đường quốc lộ 1 đoạn Lệ Thủy Quảng Bình, nằm ven sông Kiến Giang trong những ngày thời tiết vừa qua một trận mưa lớn, trời nắng ráo có thể nhìn thấy đỉnh U Bò với cái hình thù kỳ dị, quả núi u lên như cái vai con bò mộng. Nó vượt hẳn lên trên dãy núi Trường Sơn trập trùng nhấp nhô hùng vĩ chạy xa tít phía tây tổ quốc.

Những năm chiến tranh, Núi U Bò là căn cứ của quân đội, là nơi tập kết hàng vạn quân tinh nhuệ, những kho quân khí, quân nhu của bộ đội Trường Sơn, là nơi bộ chỉ huy 559 đã từng đóng. Từ đỉnh U Bò theo đường chim bay để về Cộn, thị tứ giáp với rừng Trường Sơn chỉ có khoảng 20 km. Con đường Đèo U Bò như rắn bò lên lên xuống xuống, quanh co gấp khúc cực kỳ nguy hiểm. Rừng ở khu vực này còn có vẻ hoang sơ, chưa bị bàn tay con người khai thác. Có những cây gỗ cao vút, thân nó to lớn dễ tới 2 - 3 người ôm. Ở khu vực đèo U Bò có rất nhiều cây gió, cho Trầm Hương loại 1.

Hồi những năm 1985, tôi nghỉ hè vào chơi quê hương của ông chú rể, gốc Lệ Thủy. Ở cái làng quê ven sông Kiến Giang quê ông quá nửa đàn ông, thanh niên đi tìm Trầm, mà ở đó người ta thường gọi là đi Điệu. Từng toán 2 - 4 người lập đoàn đi "tăm Điệu". Có những chuyến trúng lớn, lén lút về quê lúc nhập nhoạng tối, đêm khuya vác ba lô ra quốc lộ 1 bắt xe vào Huế, Sài Gòn để bán "hàng". Khi về, mổ lợn, mổ bò cúng tạ thần rừng rồi ăn khao ầm ĩ vài ba ngày. Đổi đời nhanh chóng. Cũng có người đi cả chục năm chưa bao giờ "đổi đời" mà chỉ nghèo đi và nợ như Chúa Chổm vì vay nóng sắm chuyến "tăm Điệu". Trầm Kỳ là những câu chuyện "nóng giãy" lên bên những bàn trà, cuộc nhậu của làng quê này. Tôi cũng đã từng thấy ông chú rể, trước là lính Tăng thiết giáp, hòa bình về phục viên đi làm nghề Kiểm lâm, nhưng cũng nhanh chóng ra nhập đội quân "tăm Điệu", vác cả ba lô Trầm loại 2 - 3 có màu nâu nâu ra gọt giũa, tách bóc từng tý gỗ cặn. Sau đấy nửa đêm ông bắt xe khách đi Sài Gòn, tuần sau quay về mang theo cả bọc tiền nặng trịch, kêu anh em cùng nhóm đến chia. Chia tiền và cũng tạ, và nhậu. Nhậu ngày nhậu đêm, say quay lơ cả tháng. Hết rượu lại tiếp tục bàn chuyện sắm chuyến vào Trường Sơn, sang Lào tìm Trầm.

Những lúc đó, tôi đã "loáng thoáng" nghe đến các ông ấy nhắc đến địa danh đỉnh U Bò với sự thầm thì cực kỳ quan trọng. Nghe cứ như nó ở đâu xa tít mù tắp. Một địa danh mà lúc đó tôi không nghĩ nó lại chỉ cách Đồng Hới có hơn 20 km đường chim bay ....

Qua đèo U Bò, Trường Sơn vẫn trập trùng màu tím, hoang sơ và xa ngái ....

Lại lan man tý về những con đèo ....

Lần này là đèo Sông Pha (K'Rong Pha) hay còn gọi là đèo Ngoạn Mục, hoặc đèo Đa Nhim.

Đèo Sông Pha tên cũ ngày xưa từ thời Pháp. Nó lấy tên của con sông Pha cũng là tên của cái làng Sông Pha ngay dưới chân đèo (bây giờ là xã Lâm Sơn) hay còn gọi là K'rong Pha (K'rong tiếng Ede và tiếng M'nong tức là con sông). Tên chính thức của nó thời chính quyền ông Thiệu và cho đến bây giờ là đèo Ngoạn Mục, dân ở đó có lúc còn gọi là đèo Đa Nhim vì ngay tại chân đèo là cái nhà máy Thủy điện Đa Nhim do người Nhật giúp "ông Thiệu" xây dựng nên. Nhà máy này hoàn thành năm nào tớ không rõ, chỉ biết là sau ngày giải phóng thì Nhà máy Thủy điện này được phục hồi và trên cái công trường phục hồi nhà máy đã có một bộ phim ra đời, bộ phim này có tên "Nơi gặp gỡ của tình yêu" nó có một bài hát khá hay, hình như do NS Xuân Hồng viết:

Nơi, anh gặp em, có hoa vàng rực rỡ
Có khung trời rộng mở
Bình minh xôn xao, triền miên sóng vỗ....

Đại loại thế.

Đèo Sông Pha có hai điểm đặc biệt mà không có con đèo nào có:
- Một là cái Nhà máy Thủy điện Đa Nhim với cái hồ chứa nước tít trên độ cao gần 1200m, nước hồ được dẫn xuống tua bin phát điện đặt dưới chân đèo bằng 2 đường ống nước sơn màu trắng bạc (đó là ngày trước, giờ màu gì thì ...tớ chịu. Lâu lắm không qua đó). Hai cái đường ống nước này to đến mức cái xe tải 5 tấn đi lọt trong đó.

- Hai là đi qua đèo có một con đường xe lửa đặc biệt, giờ đã hoang phế. Đó là con đường xe lửa răng cưa. Trên thế giới chỉ có vài con đường xe lửa như thế, ở Thụy Sĩ có 2 cái, 1 ở Montevers và 1 cái ở Jung - fraujoch, ở Nam Mỹ thì có Bolivia (hay là Peru gì đó) có 1 cái, ở Tây Tạng trước đây có 1 cái và ở đèo Sông Pha có 1 cái.... Còn ở đâu nữa thì tớ chưa nghe nói. Con đường xe lửa này do người Pháp thiết kế và xây dựng, nối liền Tháp Chàm (Phan Rang) lên Đà Lạt, được lập dự án vào năm 1900, đến 1908 bắt đầu thi công, riêng đoạn có cây cầu Dran được xây dựng năm 1919 rồi hoàn thành vào 1925, nghĩa là nó gắn liền với lịch sử ban sơ hình thành Đà Lạt và con đường quốc lộ 21. Con đường sắt răng cưa này gắn liền với cái nhãn hiệu đầu máy xe lửa Fuka.

Từ khi ra đời con đường sắt răng cưa này vẫn hoạt động bình thường, chỉ gián đoạn vài tháng trước khi chiến tranh chống Mỹ kết thúc.

Sau 1975, dưới sự chủ trì duy trì hoạt động của ông Chế Đặng là Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, con đường sắt này vẫn còn thông suốt từ Đà Lạt đến Tân Mỹ (chỉ còn chừng trên 10km nữa là tới Phan Rang).

Để nó hoạt động lại, các nhà lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng lẫn công nhân toa xe, cầu đường, gác ghi... gắn bó với con đường sắt này suốt nhiều tháng trời cật lực lao động trong cảnh thiếu đói, cơ cực của những năm tháng sau chiến tranh ác liệt.

Con đường hồi sinh, chạy vỏn vẹn được bảy chuyến lên xuống, Liên hiệp Đường sắt VN cho quân lên tháo dỡ ồ ạt, từ thanh ray đến tà vẹt của con đường... để làm đường sắt thống nhất dưới đồng bằng.

Tỉnh Lâm Đồng cố cứu con đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt bằng cách tung lực lượng đi khai thác hàng chục ngàn mét khối gỗ, cưa xẻ ra hàng chục vạn khúc tà vẹt gỗ để đổi lại cho họ làm đường sắt dưới xuôi... Thế mà vẫn chưa ổn.

Đến năm 1988-1989, Liên hiệp Đường sắt VN lại “đổ quân” lên vét nốt hai chiếc đầu máy hơi nước hiệu Fuka (do Thụy Sĩ sản xuất - vào đầu thế kỷ 19, xưa nhất, mà lúc đó chính ở Thụy Sĩ cũng không còn thấy) còn lại ở Đà Lạt để bán cho nhóm người Thụy Sĩ theo kiểu phế liệu!

Và thế là 2 cái đầu máy hơi nước cổ này trở về Thụy Sĩ và được rao bán tới hơn ...2 triệu USD/chiếc, chúng được những người Thụy Sĩ trân trọng đến mức xây 1 cái nhà bảo tàng để bày. Hồ sơ của nó được các nhà khảo cổ tìm tòi và thông tin đầy đủ, in thành 2 cuốn dày cộp. Một cuốn đem tặng ...Liên hiệp Đường sắt Việt Nam ngó chơi!

(còn tiếp)

Đèo Sông Pha cũng gắn liền với tớ kỷ niệm những năm tháng sinh viên trường ĐHSKĐA, ngày đó đi "phượt" chủ yếu do tích cóp học bổng 30 đồng, tích cóp do bán vỏ chăn con công, bán xe đạp để ...phượt!

Lần ấy đi qua đèo Sông Pha, thấy nó sao mà cao thế, cao tít ... Xe ô tô thì thôi rồi nhá, những năm đó xăng dầu khan hiếm, người Việt Nam thì thông minh kiểu ...sáng tạo nhờ vào kẻ khác, xe DOGE của Mỹ (còn gọi là xe Bọ hung màu vàng) chạy dầu, các ông Việt Nam cho nó chạy bằng than củi. Thật. Không thể hiểu được sáng tạo thông minh cỡ nào, nhưng khi đi trên những chiếc xe bọ hung này, mũi và mắt cứ cay xè vì hít khói và nóng, nóng thôi rồi ... Nhất là những ai ngồi phía sau xe, vì đít xe phải đeo một cái bình than và bình đốt to cỡ cái bình oxy loại ngoại cỡ .... Thế mà nó chạy tít cũng cả 80km/h. Xe khách 10 chiếc thì cả 11 chiếc chạy bằng than, nhiều nhất là từ Nha Trang đổ vào tới Đồng Nai.

Đèo Sông Pha dài cỡ 18km. Quanh co và uốn lượn từ độ cao hơn 30m so với mực nước biển mà lên tới độ cao 1000m. Đứng ở trên đỉnh đèo nhìn xuống cả một thung lũng mênh mang. Một màu chói chang của cát vàng trên những ngọn đồi hoang, đây đó vằn vện cây cỏ trụi lủi ... Màu xanh của lúa và của những ruộng Nho chỉ xa tít mãi tận gần Phan Rang.

Mặt đường đèo nhẵn thín. Nhẵn không thể tưởng tượng nổi là tại sao qua 1 cuộc chiến tranh khốc liệt đến thế mà nó vẫn y nguyên như vừa mới làm xong (Giờ thì chắc là đã sửa sang nhiều lần, mà vẫn cứ lồi lõm). Rừng Thông gần đỉnh đèo xanh mượt mà. Những ngôi miếu hoang nằm rải rác trên con đèo thưa thớt xe cộ và người đi lại. Đường đèo có 2 đoạn chui qua gầm 2 cái đường ống nước "vĩ đại" của Thủy điện Đa Nhim. Đi lên gần đỉnh đèo sẽ gặp một cái dốc cao đến mức ngày đó cái xe DOGE không thể leo lên nổi, hành khách phải xuống xe và ..đẩy!!!

hoangbquang said:

Thụy Sĩ có 2 cái, 1 ở Montevers và 1 cái ở Jung - fraujoch,

(còn tiếp)

Click to expand...

Em múa phụ họa anh Hoàn về ray răng cưa ở Thụy Sĩ nhé

Đây là hình ảnh một tuyến đường sắt leo núi (Montevers?) ở Lucern:





Chi tiết đường sắt: nó có 3 ray, trong đó ray giữa có các gióng ngang, bánh răng của tàu sẽ khớp vào đấy để kéo:





Đây là một ga trên đường từ Interlecken lên Jung - fraujoch. Từ ga này trwor đi tầu bắt đầu đi vào hầm để lên đỉnh Jung - fraujoc. Thật kinh ngạc từ những năm 18xx, họ, bằng sức người, trong 16 năm, đã xẻ núi xây dựng tuyến ray cao, hiểm trở, dài đến như vậy trong một hoàn cảnh thời tiết khắc nghiệt như vậy:





Chi tiết tuyến ray răng cưa Jung - fraujoch: ray răng cưa, có ghi ghiếc đàng hoàng:





Em trả lại topic cho bác nè

Em thấy bác Hoàn phóng cứ vèo vèo mà kể lại các thứ chi tiết nhờ, khâm phục quá (beer). Độ 2-9 cuối cùng lại chạy đâu hả bác?

@zorzo: anh đi nhiều mà viết cực ít, phê bình :T

Trời ạ! Cảm ơn, rất cám ơn chú Zorzo về những cái ảnh quý giá của đường ray răng cưa. Tìm những bức ảnh tư liệu một cách rõ nét nhất của những đoạn đường ray này suốt mà không thấy.... May quá! (c)

Tớ đang tìm ảnh để cho vào những bài viết chuyên về đường sắt răng cưa. Hình ảnh đầu máy Fuka thì có, nhưng cái ảnh đường sắt răng cưa thì chưa có ...

-----------------------------------

@ Rosy: Hôm mồng 2/9 anh đi China. Đi vèo một cái 1,5 ngày qua con đường cao tốc Hà Khẩu - Côn Minh.

Sau đó về đi Hạ Long ngó biển cái chơi ...He..he..

hoangbquang said:

@ Rosy: Hôm mồng 2/9 anh đi China. Đi vèo một cái 1,5 ngày qua con đường cao tốc Hà Khẩu - Côn Minh.

Click to expand...

Đường này thông rồi hả anh, bây giờ xe bus chạy mất bao lâu thì tới CM?

cvn said:

Đường này thông rồi hả anh, bây giờ xe bus chạy mất bao lâu thì tới CM?

Click to expand...

Chưa thông xe vì còn vướng mấy đoạn làm chưa xong CVN ạ! Do đi được là vì hôm ấy anh đi cùng với đoàn cán bộ UBND tỉnh Lào Cai được ông Tỉnh trưởng Vân Nam mời nên đi được một số đoạn. Cơ bản là hoàn thành xong đến 98%.

Nếu đi từ Hà Khẩu theo con đường này để tới Vân Nam chỉ mất 4h30' (theo quy định tốc độ)

hoangbquang said:

Vừa rồi, chạy một phát Xuyên Việt có 54 giờ. Tranh thủ cũng chụp được khá nhiều ảnh của những con đèo mình định viết....

Đêm, khoảng 1h sáng, chạy qua đèo ĐakSong, giờ đèo dốc chả thấy rờn rợn nữa vì 2/3 con đèo này đã được lính công binh hạ độ cao và mở rộng đường, đường quốc lộ 14 chỗ này đã trở thành phố thị, và là thị trấn Đaksong.

Từ cung này chạy đến tít tận Plei Kần mới có con đèo, đó là Đèo Lò Xo. Giờ Lò Xo cũng đông đúc dân cư rồi ....

Qua Thạch Mỹ thì có 1 con đèo nữa gọi là đèo P'rao, "xiên" sang A Lưới thì còn có mấy đèo nữa, đèo A Roàng và đèo A Sầu. Cung Tây Trường Sơn thì cũng có mấy đèo: Đèo Sa Mù, đèo Khe Đăng, đèo U Bò, đèo Khe Cạc ....

Định bụng vậy nhưng cuối cùng tắc đường ở P'rao, nên mình dex chạy được mấy con đèo này. Vậy là quay xuống Đà Nắng và hôm sau đi chụp ảnh đèo Hải Vân ....

.....

Click to expand...

Bác làm em sợ quá!
Em đổ bộ từ BMT xuống định cư SG từ năm 1991 tới giờ. Năm nào cũng làm vài chuyến về BMT. Hai năm đầu sinh viên nghèo về qua đường Nha Trang leo đèo Phượng Hoàng bằng xe đò. Sau đó có QL 14 gần hơn nên rủ nhau cứ đua xe máy về. Có năm còn ôm phượt nhí hơn 1 tuổi trên xe. Giờ thì buồn là hú bạn già lái xe về gặp chiến hữu nhậu một đêm rồi lại đi. Biết mấy vụ này sớm chắc hết dám đi quá.
Nhớ lại có đêm mùng ba tết nhậu tê rồi mà vẫn nhất quyết chạy xe máy về SG, ngang đoạn Dak Song còn ngủ gật mấy phát. Hãi quá!

Vào edit cái bổ sung về truyền thuyết đèo Phượng Hoàng. Hồi nhỏ hay được người nhà chở đi Nha Trang chơi và rất hay được nghe kể về tên Phượng Hoàng. Thấy bảo lớp lớp núi đồi chùng điệp đếm được 99 ngọn. Đàn phượng hoàng trăm con bay qua, mỗi con chọn đậu trên một ngọn định chọn chỗ định cư. Còn con đầu đàn bay vòng vòng k có chỗ thế là quay đầu bay mất làm cả đàn lại cất cánh theo. Lâu quá không nghe kể nữa và chưa có dịp kiểm chứng lại. Hổng biết đúng k hay là má bịa:help