Thật đáng tiếc, kết cấu gỗ nhiều chỗ đã bị mối xông, nếu không xử lý kịp thời sẽ rất chóng hỏng. Với khí hậu như ở miền tây, mối là một hiểm họa cho nhà cổ, nhưng hiểm họa con người cũng đáng kể: nhiều nhà cổ đã bị gỡ bán sạch sẽ. Ở Nhật, các chuyên gia cho hay người Nhật cổ thường lót các tấm chì dưới đế cột để chống mối xông - mối không cắn thủng nổi miếng chì. Nhưng cách này thật khó áp dụng ở Việt Nam.
Một chỗ mối xông khác
Bác ạ! Em đã cũng từng được tới lui nhiều ngôi nhà như thế này, kết hợp sách vở thì em biết được:
- Những cột gỗ trong các ngôi nhà ấy thường là "thiết mộc", loại gỗ không dễ gì mối mọt có thể phá được.
- Ngay từ ngàn xưa, cha ông ta khi làm nhà đã biết cách chống mối mọt (dân tộc nào cũng thế, chỉ là cách thức khác nhau). Cha ông ta kê cột nhà lên tảng đá xanh, đôi khi được trạm trổ rất tinh xảo - nếu là nhà giàu, dinh thự.
Cột nhà được kê lên tảng đá ("Nhà trăm cột" - Long An ), hình sưu tầm.
Nếu nhìn kỹ hình trên, bác sẽ thấy cột tròn đặt trên đá vuông. Đấy là triết lý âm - dương được ứng dụng trong dân gian. Cột tròn (dương) đặt trên đá vuông (âm), âm - dương hòa hợp như thế thì vững bền, trường tồn. Triết học Việt đấy ạ.
- Em cho rằng, ngôi nhà bác đang đề cập đã trùng tu nhiều lần, và trong đó không ít lần nâng nền nhà. Vì theo hình ở dưới, chân cột đã không còn thấy đá tảng (người Nam bộ gọi là "cục táng"). Ngưỡng cửa đã liền với nền nhà, đây là điều cấm kỵ làm nhà (ngày trước).